سنگ صفرا

سنگ کیسه صفرا چیست؟ علایم و درمان سنگ کیسه صفرا

سنگ های کیسه صفرا (Gallstones) ته مانده سخت شده مایعات دستگاه گوارش بوده که در کیسه صفرا شکل می گیرند. کیسه صفرا اندامی کوچک و گلابی شکل در سمت راست شکم و زیر کبد می باشد. کیسه صفرا حاوی مایعی گوارشی بوده که به آن صفرا، زرداب و یا زهره گفته می شود و کیسه صفرا آنرا به روده کوچک ترشح می کند.

سنگ های کیسه صفرا در اندازه ها مختلفی موجوداند و می توانند به کوچکی یک شن و یا به بزرگی یک توپ گلف باشند. بعضی از افراد فقط یک سنگ کیسه صفرا در کیسه صفرایشان داشته درحالیکه بعضی ها ممکن است چند سنگ داشته باشند.

علایم سنگ کیسه صفرا

سنگ های کیسه صفرا ممکن است هیچ نشانه ای از خود نشان ندهند. ار سنگ کیسه صفرا در یک مجرا قرار گرفته و باعث گرفتگی شود، علایم و نشانه های آن شامل:

• درد ناگهانی، سریع و تشدید شونده در سمت راست و بالای شکم
• درد ناگهانی، سریع و تشدید شونده در مرکز شکم و دقیقا زیر استخوان سینه
• درد بین تیغه های شانه
• درد در شانه سمت راست
• زردشدن صورت و سفیدی چشم ها
• تب

ممکن است دردهای سنگ کیسه صفرا بین چند دقیقه تا چندین ساعت طول بکشید. اگر دچار هریک از علایم سنگ کیسه صفرا شدید به پزشکتان مراجعه نمایید.

دلایل بوجود آمدن سنگ کیسه صفرا

دلیل بوجود آمدن سنگ کیسه صفرا دقیقا معلوم نیست، اما پزشکان معتقداند:

• کلسترول زیاد درون صفرا - به طور معمول صفرای شما حاوی مقادیر موردنیاز برای مواد شیمیایی برای حل کردن کلسترول ترشح شده از کبد شما دارد. اما اگر کبد شما چربی بیشتر از آنچه صفرای شما بتواند حل کند ترشح نماید، کلسترول اضافی ممکن است تشکیل کریستال و در نتیجه سنگ دهد.
• بیلی روبین زیاد درون صفرا – بیلی روبین ماده ای شیمیایی بوده و زمانیکه بدن شما سلول های قرمز را حل می کند، ترشح می شود. بعضی از مشکلات و بیماری ها باعث ترشح میزان زیاد بیلی روبین شده و درنتیجه بیلی روبین زیادی تشکیل سنگ کیسه صفرا می دهد.
• کیسه صفرای شما بدرستی تخلیه نشود – اگر کیسه صفرای شما کاملا خالی نشود، صفرا غلیظ شده و شروع به تشکیل سنگ می نماید.
• کاهش وزن سریع – این نوع کاهش وزن که درنتیجه یک رژیم غذایی کم کالری و یا بعد از جراحی های چاقی رخ می دهد، نیز می تواند باعث ایجاد سنگ کیسه صفرا بشود.

انواع سنگ های کیسه صفرا

سنگهایی که می توانند در کیسه صفرا تشکیل شوند، شامل:

• سنگ های کلسترولی - این نوع سنگ ها متداول ترین سنگهایی هستند که در کیسه صفرا تشکیل شده و بیشتر مواد تشکیل دهنده آنها کلسترول می باشد.
• سنگ های رنگ دانه ای – این نوع سنگ ها برنگ قهوه ای تیره و یا سیاه بوده و بیشتر مواد تشکیل دهنده آنها بیلی روبین می باشد.

عوامل تشدید کننده

عواملیکه باعث تشدید خطر ایجاد سنگ کیسه صفرا می شوند، شامل:

• زن بودن
• سن بالای 60 سال
• چاقی و یا اضافه وزن
• باردار بودن
• رژیم غذایی پرچربی
• رژیم غذایی پرکلسترول
• رژیم غذایی کم فیبر
• سابقه خانوادگی ابتلا به سنگ کیسه صفرا
• ابتلا به دیابت
• کاهش وزن سریع
• استفاده از داروهای کاهش کلسترول
• مصرف داروهایی که حاوی استروژن هستند

درمان سنگ کیسه صفرا

سنگ های کیسه صفرایی که علامتی از خود نشان نمی دهند و موقع سی تی اسکن برای سایر بیماری ها کشف می شوند عموما نیازی به درمان ندارند. برای سایر سنگ ها درمان ها شامل:

• جراحی برای برداشتن کیسه صفرا (کوله سیستکتومی)

پزشکتان از این جراحی برای برداشت کل کیسه صفرا استفاده می کند چراکه سنگ کیسه صفرا معمولا بازگشت کننده می باشد. زمانیکه کیسه صفرای شما برداشته شود مشکلی در زندگی عادی شما ایجاد نشده و فقط ممکن است دچار اسهال شده که این بیماری هم ممکن است دائمی نباشد.

• درمان دارویی برای حل کردن کیسه صفرا

بعضی از داروهای نیز ممکن است به حل شدن کیسه صفرا کمک نمایند. البته برای تاثیر این داروها زمان زیادی از چندماه تا 2 سال وقت لازم است و معمولا زمانی انجام می شود که فرد شرایط جراحی نداشته باشد.

همچنین بسته به نظر پزشک از لاپاروسکوپی هم برای حل کردن و برداشتن سنگ ها استفاده می شود.

پیشگیری از سنگ کیسه صفرا

با رعایت موارد زیر خطر ایجاد سنگ در کیسه صفرا در شما کاهش می یابد:

• وعده های غذایی را رد نکنید - رد کردن وعده های غذایی و اجتناب از غذا خوردن خطر ایجاد سنگ کیسه صفرا را افزایش می دهد.
• کاهش وزن آرام - اگر لازم است وزن کم کنید، آرام این کار را انجام دهید. کم کردن نیم تا یک کیلوگرم در هفته میزان مناسبی می باشد.
• وزن مناسبی حفظ نمایید - چاقی و اضافه وزن باعث افزایش خطر سنگ کیسه صفرا می شود. سعی کنید با کاهش کالری مصرفی و ورزش کردن به تناسب اندام برسید و بعد از رسیدن به تناسب اندام با رژیم غذایی سالم و ورزش منظم تناسب اندام و سلامتی خود را حفظ نمایید.

سنگ کلیه

یک فوق تخصص نفرولوژی با بیان اینکه نوع سنگ کلیه نقش مهمی در انتخاب روش درمانی دارد، گفت: از تجویزمجموعه‌ای از داروها برای سنگ های کلسیمی، جوش شیرین در سنگ های اسید اوریکی و از جراحی به همراه مصرف آنتی بیوتیک در سنگ های با منشاءعفونی در درمان این بیماران استفاده می شود.

به گزارش مجله پزشکی دکتر سلام، پزشکان در گذشته آب‌های سنگین را عامل سنگساز بودن کلیه ها می دانستند اما امروزه اعتقاد بر این است که در مناطق با آب و هوای گرم وخشک که در آن تعریق زیاد و ادرار غلیظ است افراد بیشتری به سنگ کلیه دچار می شوند. افراد این مناطق به دلیل نبود آب کافی و خشک بودن منطقه آب کمتری عادتا می نوشند.

دکتر ایرج نجفی، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفت‌وگو با  ایسنا  با بیان این که سنگ کلیه یکی از بیماری‌های شایع در دنیا است اظهار داشت: شیوع این بیماری را نمی توان بر حسب سن وجنس مشخص کرد،اما در افراد چاق بیشتر دیده می شود.

وی افزود: پزشکان در گذشته آب‌های سنگین را عامل سنگساز بودن کلیه ها می دانستند اما امروزه اعتقاد بر این است که در مناطق با آب و هوای گرم وخشک که در آن تعریق زیاد و ادرار غلیظ است افراد بیشتری به سنگ کلیه دچار می شوند. افراد این مناطق به دلیل نبود آب کافی و خشک بودن منطقه آب کمتری عادتا می نوشند.

رییس بخش نفرولوژی بیمارستان شریعتی اظهار داشت: کسانی که یکبار دچار سنگ کلیه شده اند بیشتر از بقیه افراد در معرض ابتلای دوباره به این بیماری هستند بنابر این رعایت و پیروی از رژیم های غذایی خاص در این افراد ضروری است.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران با اشاره به این نکته که تشکیل سنگ‌های کلیه 13 عامل مختلف دارد افزود: سنگ‌های کلیه در کل به چهار نوع سنگ‌های کلسیمی، اوریکی، عفونی و سنگ‌های سیستئینی تقسیم می شوند.

وی ادامه داد: شایع ترین نوع سنگ‌های کلیه، سنگ‌های کلسیمی است که حدود70درصد سنگ‌های ایجاد شده را تشکیل می دهد. از علل تشکیل این نوع کلیه می توان به بالا بودن میزان کلسیم و اسید اوریک در ادرار اشاره کرد. هم چنین بعضی از بیماری های درونی از جمله پرکاری غده پاراتیروئید می تواند علل سنگساز شدن کلیه ها باشد.

دکتر نجفی تصریح کرد: اگر کلسیم ادرار زیاد باشد بیمار می تواند زیر نظر پزشک و با مصرف دارو از سنگ آوری دوباره کلیه جلو گیری کند. متاسفانه در بعضی از موارد با تشخیص نادرست نوع سنگ ،رزیم های غذایی نادرست به بیماران داده می شود. برای مثال برای پیشگیری از بروز سنگ کلیه بسیاری از بیماران از مصرف لبنیات صرف نظر می کنند، این افرادپس از چند سال دچار پوکی استخوان شدید می شوند، این امر درحالی اتفاق می افتد که حتی بیماران دارای سنگ‌های کلسیمی کلیه نیز مجاز به مصرف کلسیم معمولی موجود در مواد غذایی از جمله لبنیات هستند.

به گفته رییس بخش نفرولوژی بیمارستان شریعتی، بنابراین با توجه به تشخیص نوع سنگ کلیه، درمان هم فرق می کند. به این منظور افراد مبتلا به سنگ‌های اسیداوریکی باید جوش شیرین مصرف کنند تا ادرار آنها قلیایی شود. در مبتلایان به سنگ‌های عفونی عمل جراحی تنها راه درمان است تا همه سنگ‌ها بر داشته شود، هم چنین این افراد پس از عمل باید تا مدتی آنتی بیوتیک مصرف کنند.

دکتر نجفی در خصوص درمان کلی و یک اقدام همگانی در خصوص پیشگیری از سنگ کلیه گفت:مردم در رژیم‌های غذایی خود باید از خوردن بیش از حد نمک و گوشت پرهیز کنند. همچنین از مایعات فراوان از جمله روزانه چند لیتر آب بنوشند.

این فوق تخصص نفرولوژی در خصوص جراحی سنگ‌های کلیه، اظهار کرد: سنگ‌هایی که در قسمت تحتانی کلیه هستند یا سنگ‌هایی که عرض کمتر از شش تا هفت میلیمتر دارند نیاز به عمل جراحی ندارند.در عوض سنگ‌هایی که در ناحیه لگنچه قرار دارند یا دارای عرضی در حدود شش میلیمتر تا دو سانتی متر هستند، از روش سنگ شکن استفاده می شود.

دکتر نجفی درپایان خاطر نشان کرد: امروزه عمل باز برای سنگ‌های کلیه منسوخ شده است و لاپاراسکوپی و سنگ شکن کردن از طریق پوست تنها راه های جراحی سنگ‌های کلیه است.